Seksueel trauma en eetstoornissen

Eetstoornissen ontstaan vaak als gevolg van seksueel trauma. In deze blog geef ik een overzicht van eetstoornissen die als gevolg van seksueel trauma kunnen ontstaan.

Eetstoornissen kunnen door verschillende traumatische gebeurtenissen en levenssituaties ontstaan. Seksueel misbruik is hier één van. Voor iedere eetstoornis geef ik één voorbeeld van een mogelijk verband tussen het seksuele trauma en de eetstoornis. Dit betekent dat er ook andere verbanden zijn die in deze blog niet in beeld komen.

Anorexia

Anorexia is een vaak voorkomend gevolg van seksueel misbruik. Wanneer je seksueel misbruik meemaakt, kom je in een toestand van totale machteloosheid terecht. De dader overweldigd jou en neemt de macht en controle over jouw lichaam.

Anorexia is een poging om het gevoel van controle weer terug te krijgen. Als je niet eet, heb je de volledige controle over je lichaam. Dit kan jou een gevoel van macht en trots geven.

Anorexia kan een belangrijke houvast worden in je leven, zowel in de tijd waar het misbruik gepleegd wordt als in de tijd daarna. Anorexia helpt om het trauma onder controle te houden en overweldigende gevoelens te onderdrukken.

Anorexia als gevolg van vader-dochter misbruik

Anorexia ontstaat vaak wanneer vaders hun dochters misbruiken. Omdat de dochter in één huis met de dader woont, kan ze hem niet ontkomen. Misbruikende vaders maken vaak seksuele opmerkingen over het lichaam van hun dochter en laten hun opwinding zien.

Anorexia kan dan ontstaan als beschermingsmechanisme. De dochter probeert (onbewust) zichzelf seksueel onaantrekkelijk te maken. Door niet te eten probeert zij de ontwikkeling en zichtbaarheid van haar vrouwelijke vormen zo veel mogelijk te onderdrukken.

De anorexia wordt dan een belangrijke houvast voor de dochter om thuis te kunnen overleven.

Orthorexia

Orthorexia is het obsessief bezig zijn met gezonde voeding. Hieronder vallen het maken van voedingsplannen, het afwegen van je voeding en een constante zoektocht naar “pure” en “zuivere” voeding. Als deze niet verkrijgbaar is, kun je je nerveus en angstig voelen.

Aan de oppervlakte lijkt het alsof orthorexia over een gezonde levensstijl gaat. Onderliggend gaat het echter over controle. Hierbij vervult orthorexia dezelfde behoefte als anorexia: het gevoel van machteloosheid en chaos te onderdrukken door controle over je voeding en je lichaam uit te oefenen.

Binge eating

Binge eating vervult meerdere behoeften tijdens en na seksueel misbruik. Seksueel misbruik veroorzaakt diepe pijn in lichaam, geest en ziel. Binge eating helpt om deze pijn (tijdelijk) niet te voelen.

Eetbuiten ontstaan wanner de pijn van het misbruik omhoogkomt. Deze pijn is zo overweldigend dat het niet mogelijk is om de pijn toe te laten en te voelen. Er ontstaat een absolute noodzaak om de pijn te onderdrukken. Deze noodzaak uit zich in een eetbui die niet teruggehouden kan worden.

Tijdens de eetbui is jouw aandacht volledig gericht op het eten. De intense smaken creëren een gevoel van roes en verdoving, waardoor je tijdelijk van de pijn bevrijdt wordt.

Binge eating als mechanisme van zelfbescherming

Zoals anorexia, kan binge eating ook ontstaan als beschermingsmechanisme met het onbewuste doel om jezelf seksueel onaantrekkelijk te maken voor de dader.

Jouw vrouwelijke vormen worden dan verborgen onder een laag vet. Deze vetlaag creëert afstand tussen jou en de dader. De ongewenste aanrakingen voelen dan verder weg.

Ook kun je onbewust ernaar streven om je geslachtsdelen te beschermen en toe te dekken. Hierdoor worden jouw geslachtsdelen onzichtbaar en zijn ze gevoelsmatig minder bereikbaar voor anderen.

De vetlaag kan ook dienen als een beschermende laag tussen jou en de buitenwereld. Hierbij kun je in een tweestrijd terecht komen. Aan de ene kant wil je afvallen, maar als dit daadwerkelijk gebeurt, komen er zo heftige gevoelens van onveiligheid op dat je meteen weer aan moet komen. Deze gevoelens uiten zich dan in eetbuiten.

Boulimia

Boulimia vervult een soortgelijke behoefte als binge eating. De pijn van het misbruik is te overweldigend om te voelen en moet onderdrukt worden. De roes en de verdoving van een eetbui helpen om de pijn tijdelijk te ontkomen.

Het verschil is dat je na de eetbui zo'n intense schaamte en zelfhaat kunt voelen dat je de eetbui ongedaan moet maken. Dit kan zich uiten in braken of andere maatregelen, zoals excessief sporten of helemaal niets eten in de dagen erna.

Dit kan tijdelijk verlichting geven. In het moment voel je minder zelfhaat en een gevoel van “zuivering”.

Eetstoornissen op je levensweg

Eetstoornissen kunnen begeleiders worden op je levensweg. Het kan voelen alsof je in een vloeiende beweging van de ene eetstoornis naar de andere gaat.

Je kunt verstrikt raken in een herhalende cirkel van anorexia en boulimia of orthorexia en binge eating.

Dit kan gevoelens van vertwijfeling oproepen. Je kunt het gevoel krijgen dat het nooit meer beter gaat worden. Het voelt alsof de eetstoornis de macht over jouw leven heeft.

Waarom eetprotocollen tegen kunnen werken

Eetstoornissen worden vaak met protocollen behandeld waar cliënten hun eten en gewicht moeten bijhouden.

Dit soort behandelingen kunnen hertraumatiserend zijn. De striktheid die uitgeoefend wordt door het behandelprotocol kan op de dwang lijken die slachtoffers als kinderen in hun ouderlijk huis en tijdens het misbruik hebben beleefd. Het is belangrijk dat hulpverleners het mogelijke verband tussen seksueel trauma en eetstoornissen leggen en hiermee rekening houden. Het is belangrijk dat mogelijk seksueel misbruik door de hulpverlener bespreekbaar wordt gemaakt in de therapie omdat het voor cliënten heel moeilijk is om dit thema zelf aan te spreken.

Wanneer een eetstoornis voortkomt uit seksueel trauma, vroegkinderlijk trauma, hechtingstrauma en/of ontwikkelingstrauma, dan moet de therapie uiteindelijk gericht worden op het onderliggende trauma. Pas door de traumaverwerking ontstaat de ruimte om de eetstoornis los te kunnen laten.

Hoe ik jou kan helpen

In mijn praktijk begeleid ik jou bij het verwerken van seksueel trauma.

Heb jij seksueel misbruik meegemaakt toen je nog een kind was? Dan is de kans groot dat het misbruik door een familielid of een andere vertrouwenspersoon is gepleegd.

Daarom kijken wij in de therapie niet alleen naar het seksuele trauma, maar ook naar de andere trauma's die door seksueel misbruik van kinderen veroorzaakt worden. Hieronder vallen o.a. vroegkinderlijk trauma, hechtingstrauma en ontwikkelingstrauma.

Klik voor meer informatie op de onderstaande knopjes.

Ik kijk ernaar uit om je te ontmoeten.