Seksueel misbruik en seksueel trauma

Seksueel misbruik slaat diepe wonden in lichaam, geest en ziel. Seksueel trauma is een diepgaand trauma dat ons tot aan de wortels van ons mens-zijn raakt.

Op deze pagina vind je uitgebreide informatie over seksueel misbruik, seksueel trauma en traumatherapie:

Om het lezen makkelijker te maken gebruik ik altijd de uitdrukking “seksueel misbruik”. Weet dat ik hiermee alle vormen van seksueel geweld bedoel.

Seksueel misbruik van kinderen wordt op veel verschillende manieren gepleegd. In de meeste gevallen is de dader een familielid of vriend van de familie.

Als kind sta je machteloos tegenover de dader. De dader is groter en sterker. Hij overweldigt jou, manipuleert jou, bedreigt jou, misbruikt jou. Hij neemt bezit van jouw lichaam en gebruikt jou om zijn seksuele verlangens te bevredigen.

Als kind ben je niet in staat om dit te begrijpen. Je hebt hier nog geen woorden voor. Je weet nog niet wat seksualiteit is. Je wordt gedwongen om in contact te komen met de seksualiteit van een volwassene en deze seksualiteit in je lijf op te nemen.

Deze gedwongen ervaring is zo overweldigend, zo pijnlijk, zo onmogelijk om te verwerken, dat je in een shocktoestand terecht komt. In deze shocktoestand raakt een deel van jou bevroren. Dit is het deel waarin de herinnering, de gevoelens en de pijn van het moment worden opgeslagen. Vervolgens wordt dit bevroren deel verdrongen. Dit doe jij niet zelf. Je psyche en je lijf doen dit automatisch om jou te beschermen.

Dit is het begin van seksueel trauma.

Seksueel misbruik in de kindertijd kan ook gepleegd worden door een vertrouwenspersoon (leraar, trainer, arts, oppas, etc.), andere kinderen of (groepen van) tieners.

De daders zijn bijna altijd mannen, maar ook vrouwen kunnen plegers zijn. Ook moeders kunnen hun eigen kinderen misbruiken. Dit is een feit dat nog vaak onderschat wordt. Mensen die door hun moeder misbruikt zijn vinden het later nóg moeilijker om erover te praten, dan mensen die door een mannelijk familielid misbruikt zijn.

Het misbruik door familieleden kan jarenlang doorgaan tot je volwassen bent. In je tienertijd kan het gebeuren dat je zwanger raakt door je vader, broer, oom of opa. Zowel een abortus als het dragen en baren van het kindje voegen dan verdere trauma toe.

Het trauma wat door het misbruik ontstaat, blijft bestaan tot het op een later moment in het leven verwerkt wordt. Het is daarom nooit te laat om met de traumaverwerking te beginnen. Ook als het misbruik 10, 20, 30 of 60 jaar geleden gepleegd is.

Heling is nog steeds mogelijk.

Ook als volwassene staat de dader meestal dicht bij jou.

Vrouwen worden meestal door hun eigen partner of mannen uit hun vrienden- en familiekring verkracht. Daarnaast zijn het collega’s, leidinggevende en vertrouwenspersonen. Ook verkrachting door een vreemde komt voor. Dit zijn echter maar 10% van de gevallen. In 90% van de gevallen is de dader een bekende.

Verkrachtingen worden meestal zonder inzet van fysieke geweld uitgevoerd. Daders gebruiken vooral manipulatie, onderdrukzetting, dreiging, alcohol en drugs om een vrouw seksueel te overweldigen.

De overweldiging door de dader zorgt ervoor dat je in een shocktoestand terechtkomt. Deze uit zich vaak door het bevriezen van psyche en lichaam. Je kunt de situatie niet meer verlaten. Je kunt geen “nee” zeggen. Je kunt je niet verdedigen. Je kunt de verkrachting niet stoppen.

In het shockmoment raakt een deel van jou bevroren. In dit deel worden de herinnering, de gevoelens en de pijn van het moment opgeslagen. Dit deel wordt vervolgens verdrongen om jou te beschermen. Dit is het begin van seksueel trauma.

Als volwassen vrouw beleef je een breed spectrum van seksueel misbruik:

Seksueel getinte opmerkingen en vrouwenvernederende grapjes, seksuele intimidatie op straat en op de werkvloer, betast worden, achtervolgd worden, blootgesteld worden aan vrouwenvernederende porno, gekleineerd worden door je partner, date rape, gedrogeerd en verkracht worden in het uitgaansleven en nog veel meer.

Al deze ervaringen zijn traumatisch en hebben blijvende effecten op je leven tot ze op een later moment verwerkt worden.

Ook hier geldt dat het nooit te laat is om het trauma te verwerken en met heling te beginnen.

Als vrouwen leven wij in een seksueel traumatiserende cultuur. Geen vrouw kan zich hier volledig aan onttrekken. Wij raken allemaal gewond in onze vrouwelijkheid. Deze wonden komen wij steeds weer tegen op onze levensweg.

Daarom speelt niet alleen het helen van seksueel trauma maar ook het helen van vrouwelijkheid een belangrijke rol in mijn therapiewerk.

Seksueel misbruik creëert diepe en ondragelijke gevoelens van schuld en schaamte. Deze gevoelens leiden ertoe dat overlevers het misbruik geheim houden.

Er zijn verschillende oorzaken waarom overlevers geloven dat zij de schuld voor het misbruik dragen, terwijl deze in waarheid bij de dader ligt. De dader is altijd, volledig en uitsluitend verantwoordelijk voor het plegen van misbruik.

Tijdens het misbruik nemen daders veel tijd om jou ervan te overtuigen dat het jouw schuld is. Ze zeggen dingen zoals:

“Ik weet dat jij dit lekker vindt. Ik doe dit voor jou.”
”Dat komt ervan als je zo verleidelijk bent.”
”Je vraagt hierom.”

Omdat jij tijdens het misbruik in een shocktoestand bent, ben je bijzonder kwetsbaar en beïnvloedbaar. Je internaliseert deze boodschappen automatisch. Dit uit zich later in schuldgevoelens.

Een tweede belangrijke oorzaak van schuldgevoelens is het feit dat je tijdens seksueel misbruik opwinding en orgasmes kunt beleven.

Dit is één van de meest verwarrende aspecten van seksueel misbruik en leidt bij overlevers tot diepe gevoelens van schaamte. Je vraagt jezelf af: “Betekent dit dat ik het wilde?”

Het antwoord is: Nee. Absoluut niet.

Opwinding en orgasmes zijn onderdeel van een beschermingsprogramma van het lichaam dat aangezet kan worden wanneer het lichaam tot de conclusie komt dat het misbruik niet meer afgewend kan worden.

Om de schade te beperken gaat het lichaam dan mee in de gewelddadige handelingen. Je kunt hier niets aan doen en je kunt het ook niet stoppen. Je hebt hier geen invloed op.

Achteraf kan dit het gevoel opwekken dat je “mee hebt gedaan.” Maar dat is niet zo. Je wilde het niet en je hebt ook niet meegedaan. Je was overweldigd door de dader en overweldigd door geweld. Jouw lichaam heeft gedaan wat het kon om jou te beschermen.

Het is niet jouw schuld. Nooit.

Seksueel misbruik veroorzaakt een totale ontwrichting van psyche, lichaam en seksualiteit. Door het misbruik kom je in een shocktoestand terecht. Deze zorgt voor blijvende veranderingen.

Je angstsysteem wordt permanent omhoog gezet. Je komt in een constante toestand van alertheid terecht. Angst, paniekaanvallen, herbelevingen en dissociatie worden begeleiders op je levenspad.

De relatie met je lichaam wordt verstoord. Je kunt een negatief lichaamsbeeld ontwikkelen en je lichaam zelfs gaan haten. Het kan gebeuren dat je jezelf pijn begint te doen.

Eetstoornissen ontstaan vaak als reactie op seksueel trauma. Hierbij geeft anorexia een gevoel van controle door niet te eten en daardoor je lichaam te beheersen. Aan de andere kant kun je binge eating inzetten om in een roes terecht te komen tijdelijk alles te vergeten.

Seksueel trauma kan ook leiden tot ingrijpende psychische stoornissen zoals borderline, psychoses, en dissociatieve identiteitsstoornis.

Seksueel misbruik heeft diepgaande uitwerkingen op je zelfwaarde. Je kunt het gevoel krijgen dat je alleen iets waard bent als je je dienstbaar maakt voor anderen. Je kunt je eigen bestaansrecht dan niet meer voelen.

Seksueel trauma uit zich in een breed spectrum van lichamelijke klachten: buikpijn, hoofdpijn, gewrichtspijn, duizeligheid, flauw vallen, maag- en darmklachten, tandenknarsen, bekkenbodemspanning, en nog veel meer.

In de loop van tijd kunnen deze klachten chronisch worden en uiten zich als chronische pijn, migraine, chronische vermoeidheid en chronische darmklachten.

De kans is groot dat je jarenlang van één hulpverlener naar de andere wordt gestuurd om deze klachten te behandelen. Er komt echter geen verbetering omdat dit vooral symptomen zijn en het onderliggende probleem - het seksuele trauma - niet op wordt gelost.

Naast het trauma in psyche en lichaam raakt ook je seksualiteit zelf getraumatiseerd. Lees hieronder verder.

Tijdens het misbruik word je overweldigd door de dader en kom je in een toestand van shock en machteloosheid terecht. In deze toestand word je gedwongen om de seksualiteit van de dader met je eigen lijf te ervaren. Hierbij raakt je eigen seksualiteit verdrongen en beheerst door de seksualiteit van de dader.

Als gevolg verlies je de toegang tot je seksualiteit en je seksuele identiteit. Vanaf nu voel je onzekerheid, twijfel en tegenstrijdigheid rondom seks en seksualiteit:

Seks willen, maar er ook van walgen. Opwinding voelen, maar er ook van schrikken. Lust voelen voor dingen die je afkeurt. Iets willen voelen tijdens de seks, maar ook niets willen voelen. In controle willen zijn en de controle willen afgeven. Een relatie willen, maar angst voor een relatie hebben.

Je kunt diepe onzekerheid voelen over je seksuele identiteit:

Ben ik hetero-, homo- of biseksueel? Ben ik echt wel een vrouw? En als ik een vrouw ben, waarom voel ik dan mijn vrouwelijkheid niet? Betekent vrouwelijkheid überhaupt iets of is dat gewoon onzin? Wat zijn mijn seksuele voorkeuren? Wil ik dit überhaupt? Ik weet het niet. Wat zijn mijn seksuele wensen? Mag ik überhaupt seksuele wensen hebben?

Je kunt seks en seksualiteit op veel verschillende manieren beleven:

Jezelf terugtrekken en het liefst nooit meer seks willen. In een relatie heb je seks uit verplichting voor je partner.

Tijdens de seks het misbruik herbeleven. Je voelt jezelf dissociëren en/of verstijven. Vaak voelt het alsof je opnieuw wordt misbruikt.

Het gevoel hebben dat je de seksuele wensen van anderen móet vervullen. Als je het niet doet voel je je schuldig.

Seks over je heen laten gaan en wachten tot het over is. Je tijdens de seks als een voorwerp voelen. Je verward voelen tijdens de seks.

Met veel verschillende partners seksen en verschillende dingen uitproberen. Seksclubs opzoeken.

Je lichaam als lustobject inzetten om anderen te controleren. Dit kan een gevoel van macht geven.

Steeds weer in de armen van daders belanden. Opnieuw misbruikt worden. In misbruikrelaties terechtkomen.

Een belangrijk onderdeel van de therapie is het loskoppelen van jouw seksualiteit en de seksualiteit van dader. De seksualiteit van de dader moet volledig uit je systeem gezet worden. Hierdoor krijg je weer toegang op je eigen seksualiteit en seksuele identiteit.

Wanneer je seksueel misbruik mee hebt gemaakt, dan is de kans groot dat je problemen hebt met het zetten van grenzen. Dit komt omdat seksueel misbruik een grensverwijderend effect heeft.

Ben jij de goede vriendin die iedereens problemen oplost? Ben jij de liefdevolle echtgenote die zich volledig aanpast aan haar partner? Ben jij de zorgzame moeder die leeft om de behoeften van haar gezin te vervullen?

Ben jij de perfecte medewerker die altijd nog een extra opdracht aanneemt en haar collega’s uit de knel helpt? Heb je daarnaast ook nog een baan in de hulpverlening of doe je vrijwilligerswerk?

Kun je jezelf pas rust gunnen als je uitgeput bent? Voel je schuldig als je de behoeften van anderen niet vervuld?

Overlevers van seksueel misbruik hebben de neiging om zichzelf zo veel op te laden tot ze achter al het werk en het zorgen voor andere mensen verdwijnen.

Een belangrijk onderdeel van de therapie is daarom om je grenzen terug te vinden.

Ieder seksueel trauma heeft zijn eigen structuur. Deze structuur komt voort uit de context van het misbruik, wie de dader was en wat jou aangedaan is.

Is het misbruik door een familielid of een vriend van de familie gepleegd? Was de dader man of vrouw? Was het een ouder, broer, zus, neef of nicht? Was het één ouder of allebei? Is het misbruik bij jou thuis gepleegd of ergens anders? Hoe oud was je? Hoelang ging het misbruik door? Wie wist ervan?

Ben je verkracht door een vreemde, collega, iemand in je vriendenkring of je eigen partner?

Hebben je ouders en grootouders ook seksueel misbruik meegemaakt?

Al deze factoren hebben een impact op het trauma dat door het misbruik in jou ontstaat.

Er zijn inderdaad een aantal thema’s waar alle overlevers mee struggelen, zoals schuldgevoelens, schaamte en geheimhouding van het misbruik.

Dat neemt echter niet weg dat seksueel trauma heel persoonlijk is en om een persoonlijke benadering vraagt.

Therapie bij seksueel misbruik is daarom altijd maatwerk. Afgestemd op jou en jouw behoeften.

Wegkijken, zwijgen en het slachtoffer beschuldigen is de manier waarop in onze cultuur gereageerd wordt op seksueel misbruik.

De meeste overlevers praten niet over wat hen aan is gedaan. Gevoelens van schuld en schaamte vormen krachtige barrières om iemand in vertrouwen te nemen. Het misbruik wordt geheim gehouden.

Door de geheimhouding blijft het trauma bestaan. Ongezien leeft het voort onder de oppervlakte. Opgeslagen in de psyche en het lichaam.

Erkenning is de eerste stap naar heling. Erkenning voor wat jou aan is gedaan en de wonden die jou toegebracht zijn. In therapie kijken we samen naar het misbruik en de uitwerkingen die het op jouw leven heeft gehad.

De weg naar heling kan uitdagend zijn. Dit komt omdat na seksueel misbruik twee tegenstrijdige krachten in jou ontstaan. De kracht van verdringing en de kracht van bewustwording.

De kracht van verdringing wil het misbruik zo snel mogelijk vergeten en doet er alles aan om er niet naar te kijken en de herinneringen weg te stoppen. De kracht van bewustwording wil het misbruik zichtbaar maken en verwerken.

Tussen deze twee krachten ontstaat een spanningsveld. Je voelt je heen en weer getrokken. Het vraagt moed en toewijding om steeds weer opnieuw voor bewustwording en daarmee voor heling te kiezen.

Weet dat jij alles in je hebt om deze weg te gaan. Je hebt de kracht en de moed. Ook al voel je het nu nog niet of twijfel je aan jezelf. Je kunt erop vertrouwen dat je het allemaal al in je hebt.

Heling volgt haar eigen wetmatigheid. Op ieder moment van je leven zijn er stukjes die er nu klaar voor zijn om geheeld te worden. Andere stukjes hebben nog meer tijd nodig. Deze blijven voorlopig onder de oppervlakte.

In de therapie vertrouwen wij op het helingsproces. Tijdens iedere sessie komt vanzelf het stuk naar boven dat nu op dit moment geheeld wil worden. Dit is het stuk waarmee we in deze sessie werken.

Mijn rol als therapeut is om adequaat te reageren op het stuk dat geheeld wil worden en jou in het helingsproces te begeleiden.

Hiervoor maak ik gebruik van verschillende methodieken, waaronder opstellingen, psychodrama, gesprekstherapie en educatie over psyche en lichaam. Soms geef ik je ook oefeningen voor thuis mee.

Alle methodieken staan in het kader van de Traumaseksuologie.

Seksueel misbruik gaat vaak gepaard met vrouwenhaat. Bij mannelijke daders speelt vrouwenhaat bijna altijd centrale rol. Seksueel misbruik is daarom ook een aanslag op je vrouwelijkheid.

De dader geeft dan jou als vrouw de schuld. Hij beweert dat het jouw vrouwelijke attributen zijn (borsten, billen, haren, lippen) die hem hebben verleid. Zelfs als je nog een klein meisje was toen hij jou misbruikte, word jij tot verleidster verklaard. Hij zegt tegen jou dat jij het bij hem uitgelokt hebt.

Een dader die gedreven is door vrouwenhaat gelooft ook dat hij de vrouw een les moet leren. Dat hij haar op haar plek moet zetten. Dat hij aan haar moet laten zien wat er gebeurt met vrouwen die niet willen gehoorzamen en zich niet willen schikken aan de man.

Door het misbruik wordt de verbinding met je vrouwelijkheid beschadigd of geheel verbroken.

Ook je relatie met mannen wordt hierdoor diep beschadigd. Wanneer een man jou heeft misbruikt, is het nagenoeg onmogelijk om weer vertrouwen en veiligheid bij een man te voelen.

Het helen van je vrouwelijkheid en de verbinding met je vrouw-zijn spelen daarom een belangrijke rol op de weg naar heling. Tijdens het therapieproces besteden we hier specifiek aandacht aan.

In therapie begeleid ik jou op de weg naar heling. Het maakt niet uit hoe lang het misbruik geleden is. Het is nooit te laat om te helen. Je kunt op iedere leeftijd beginnen.

Klik op de knopjes hieronder om meer over de weg naar heling te lezen of een afspraak te maken.